Hıristiyanlık ve İslâm'da Yedi Uyurlar Resimleri

5. Hıristiyanlık ve İslâm'da Yedi Uyurlar Resimleri

Yedi Uyurlar veya Ashab-ı Kehf olarak bildiğimiz hikâyenin hem Hıristiyanlık'ta, hem de İslâm'da çeşitli görsel tasfirleri bulunmaktadır. Bunların içinden ulaşabildiklerimiz, İslâm'la ilgili M. And'ın (2008) Minyatürlerle Osmanlı-İslâm Mitologyası kitabında bulunan İslâm dönemi minyatürleri ve başta Wikipedia'nın Yedi Uyurlar'la ilgili Fransızca, İngilizce ve Romence maddelerindeki Hıristiyanlık çizimleridir.

Hıristiyanlık çizimlerinin iki tanesinin nereden olduğu belirtilmiştir. Bunlardan birisi, 19. yüzyıla ait, Güney Almanya'da, Neuss'da bulunan Clemens-Sels Müzesi'nden bir resimdir. Burada, Yedi Uyurlar, sarı zemin üzerinde kahverengi ve insan yapısı gibi duran bir kapalı alan içinde, gözleri açık ve oturur bir vaziyette resmedilmişlerdir (bkz: http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Seven_sleepers.jpg).

Kaynağını bildiğimiz bir başka resim, 14. yüzyıla aittir ve "Vies de saints (Azizlerin Hayatı)" adlı eserde Richard de Montbaston ve diğerleri tarafından yazılmış bir eser kaynak olarak gösterilmiştir. Burada, Decius, Yedi Uyurları mağraya kapatırken gösterilmektedir.
(http://fr.wikipedia.org/wiki/Image:7sleepersmedievalmanuscript.jpg)

Kaynağı belirtilmemiş diğer iki resim sanki birbirlerinin kopyası gibidirler. Bunlarda, resmin alt tarafında bulunan bir mağara gibi kapalı alanda Yedi Uyurlar bulunurlar. Birinde Yedi Uyurlar, yatarken gösterilirken, diğerinde oturmaktadırlar. Bu resimlerden bir tanesinde, resmin çerçevesinin iki kenarında olasılıkla iki aziz de resmedilmiştir. İki resmin de üst tarafında İsa görülmektedir. (http://uk.wikipedia.org/wiki/%Seven_sleepers_XIX.jpeg ve http://ro.wikipedia.org/wiki/Imagine:Sieben_Schlaefer.jpg)

İslâm kaynaklarında Yedi Uyurlar büyük öneme sahip bir hikâyedir. Osmanlı dönemi resimlerinde de Ashab-ı Kehf bolca resmedilmiştir. Metin And’ın (2008) kitabına aldığı örnekler,, Terceme-i Miftah Cifrü'l Cami, Zübdetü't – Tevarih ve Kısasü'l Enbiya adlı eserlerde geçmektedir. Bunların ortak özelliklerinden bir tanesi Ashab-ı Kehf’in sanki Osmanlı döneminde yaşamışlar gibi, o dönemi yansıtan kıyagetler giymiş olmalarıdır. Bu üç resimdeki bir başka ortak özellik de resimlerde Ashab-ı Kehf’in köpeği Kıtmir’in de resmedilmiş olmasıdır. Resimlerden bir tanesinde (bkz: AND 2008: 234-235) Yedi Uyurlardan beşi ve köpekleri Kıtmir, Hz. İsa ile görünür. Bu Hıristiyanlık mitolojisine gore olayın geçtiği zamandan yaklaşık 250 yıl öncesini düşündürür ki, bu durum da Kur’an’da yazan ve bu olayın ne zaman geçtiğinin önemli olmadığını anlatan ifadelerle örtüşür.

Hıristiyanlık'taki Yedi Uyurlar çizimleri ile İslâm'dakileri karşılaştırmak gerekirse, aradaki temel farkların, Hıristiyanlık'ta hikayenin özüne, özellikle burada söü geçen kişilerin yedi kişi oluşuna büyük önem verilmiş olduğu söylenebilir. İslâm dönemi resimlerinde, Ashab-ı Kehf'in sayısı değişik olarak görünmektedir. Bu durum Kur'an'da anlatılanlarla, yani, bunların sayısının önemli olmadığıyla ilgili olmalıdır. İslâm resimlerinde öne çıkan bir başka önemli özellik de görme imkanına sahip olduğumuz üç resimde de Ashab-ı Kehf’le birlikte mağarada bulunan köpekleri Kıtmir’in de resmedilmiş olmasıdır. Sınırlı sayıda da olsa görmüş olduğumuz Hıristiyalık resimlerinde köpeğin hiç resmedilmemiş olmasına rağmen İslâm resimlerinde köpeğin unutulmamış olması önemli görenmektedir.

Bu makalenin bütün bölümleri