Berkay Dinçer
Bugün dünyada yaşamakta olan tüm insanlar tek bir türü oluştururlar ve dünyada şimdilik bizden başka bir insan türü yaşamamaktadır. Ancak evrim tarihimizin böyle “tekrenkli” olmadığı, çeşitli insan türlerinin aynı zaman içinde yaşamış oldukları gerçektir. İnsanın evrimiyle ilgili bir başka önemli tartışma da modern insanın (Homo sapiens sapiens) kökenidir. Bu konudaki görüşlerden biri, mitokondrial DNA araştırmalarını esas alarak, bizim türümüzün günümüzden yaklaşık 140.000 yıl önce Afrika’da ortaya çıktığını ve daha sonra Afrika dışına göç ederek dünyaya yayıldığıdır. Diğer görüşse çağdaş insanın yaklaşık 40.000 yıl önce Neandertallerin evrimi sonucu ortaya çıkmış olduğudur. İki görüşün de haklı yanları görülmektedir. Ancak Üst Paleolitik Çağ’ın yaklaşık 40.000 yıl önce başlayan ayrı bir kültürel evreyi yansıtmasından dolayı modern insanın ortaya çıkışının 40.000 yıl öncesinde başlamış olduğunu kabul edebiliriz. Tüm Paleolitik Çağ boyunca kültürel durumu yansıtan alet işleyimlerinin insan türleriyle birlikte değiştiğini göz önüne aldığımızda bu, mantıksız olmayacaktır.
Bizim türümüzün belirgin bedensel özellikleri, özellikle uzun kemiklerinin narin bir yapıda olması, art kafa kemiğinin çıkık olmaması, kaş kemerlerinin olmaması, güçlü ense ve boyun kaslarının olmaması, yüzün dışarıya doğru çıkık olmaması, dişlerin ufak yapıda olması ve çene çıkıntısının olmasıdır. Bu narin yapısı Homo sapiens sapiens’in bedensel olarak zorlanmaya gereksinim duymamış olması ya da bu tür zorlukları yaptığı aletlerle aşması yüzündendir. Bizim türümüzün yarattığı kültürler arasında olan Üst Paleolitik Çağ kültürleri, coğrafyaya göre farklılık gösterirler. Bu kültürlerin geçmiş kültürlerden farklı özellikleri arasında günümüze kalabilen kemik, boynuz, fildişi, deniz kabuğu gibi hammaddelerin de taş gibi hammaddelerle birlikte kullanılmış olmasıdır. Bir başka kültürel özellik ise, mağara resim ve kabartmalarının, küçük heykelciklerin yapılmasıyla kendini gösteren tinsel öğelerdir. Türümüzün gerçekleştirdiği önemli özelliklerden biri de insanların ilk defa Eski Dünya’nın dışına, Amerika ve Avustralya kıtalarında yaşamaya başlamış olmasıdır.
Resim:Manisa-Salihli'denHomosapiensayakizi.
İlk kez bazı hayvanları evcilleştiren ve bazı bitkileri kültüre alan da bizim türümüzdür. Yerleşik yaşama geçip, köyler, kentler kuran da bizim türümüzdür. Ancak bu bizim türümüzün yaşamış tüm insan türlerinden daha yüce olduğunu göstermez. Yaşamış tüm insan türlerinin yaklaşık olarak aynı başarı düzeyinde olduğunu kabul etmek bizi, Almanların ya da herhangi bir başka ırkın daha üstün olduğu düşünmeye benzer bir saçmalıktan kurtarabilir. Pleistosen bitip de Holosen başlayınca insanlar oldukça hızlı bir kültürel değişim sürecine girdiler. Son 12.000 yılda belki de 2.5 milyon yıl boyunca, tüm Paleolitik Çağ’da yarattığımızın yüzlerce katı kadar kültürel bilgi ve belge ürettik. Binlerce sayfalık tarih kitaplarını dolduran Neolitik, Kalkolitik, yazıyı bulduğumuz Tunç çağları, Demirçağı, İlkçağ, Ortaçağ, Yeniçağ, Yakınçağ evrim tarihimizin bu zamansal açıdan en küçük yer tutan döneminde, Homo sapiens sapiens aşamasında yaşadığımız çağlardır.
Bu yazının bütün bölümleri
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder