3.1. Çakmaktaşı Kaynakları
Özellikle Keles çevresinde, yaygın olarak çakmaktaşı ile karşılaşılmıştır. Paleolitik Çağ'da insanların taş aletlerini yapmak için kullandıkları bu hammaddenin bol olarak bulunması, bölgenin arkeolojik potansiyelini yansıtmak açısından oldukça önemlidir. Harmancık'a bağlı Çakmak köyü yakınlarında, modern dönemde açılmış ve döğen taşı yapımında kullanılmış, yerel halkın "bora" olarak adlandırdığı yeşil renkli çakmaktaşının madenleri mevcuttur. Bu kaynakların Paleolitik Çağ'da değerlendirilip değerlendirilmediğini aydınlatmak için bölgede daha yoğun araştırmanın yapılması zorunludur.
Şimdilik bildiğimiz, bu kaynağa ait olabilecek dönemi belirsiz bir adet yonganın, bu kaynaktan yaklaşık 60 km uzaklıkta, Görükle'deki Orta Paleolitik dönem buluntu yerinde bulunduğudur. Çakmak köyündeki döğen taşı yapımı, 1960lardan itibaren incelenmiş ve yayınlanmıştır (Bordaz 1969, Weiner 1981 aktaran: Whittaker et al. 2009). Çakmak köyündeki kaynaklardan çıkarılan çakmaktaşı döğen taşları olarak Türkiye’nin pek çok bölgesine gönderilmiştir (Bordaz-Alpers Bordaz 1973, Whallon 1978 ve Whittaker et al. 2009).
Keles, Orhaneli ve Harmancık bölgesinde değişik çakmaktaşı kaynakları bulunmaktadır. Bu kaynakların birbirlerinden farklılıklarının bilimsel yöntemlerle belirlenmesi ve Paleolitik Çağ buluntu yerlerindeki dağılımlarının ortaya çıkarılması, hammadde kaynaklarının Paleolitik Çağ boyunca nasıl kullanılmış olduğuyla ilgili önemli bilgiler elde edilmesini sağlayacaktır. Bölgedeki çakmaktaşı kaynaklarının ileride daha ayrıntılı olarak araştırılması gerekmektedir.
Bölgedeki çakmaktaşı kaynakları ile ilgili olarak şimdilik edindiğimiz ilk izlenimleri şöyle sıralayabiliriz: Bursa’nın kuzeyindeki ovalık alanlarda, Görükle’de de karşımıza çıkmakta olan, ikincil, olasılıkla dere yataklarıyla ilişkili çakmaktaşı kaynakları bulunmaktadır. Bunlar, Orta Paleolitik dönemde insanlar tarafından yoğun olarak kullanılmışlardır. Genel olarak kahverengi renkte olan bu kaynaklar, yuvarlanmış durumdadırlar ve neo-kortekse sahiptirler. Boyut olarak genellikle 10 cm çapını geçmezler. Dağlık Bursa’da ise, ikincil kaynaklarla birlikte, birincil çakmaktaşı kaynakları da mevcuttur. Bu kaynaklara şimdilik bildiğimiz en iyi örnekler, Belen Tepe ve Çakmak köyü buluntularıdır. Fakat Dağlık Bursa’da da, Gâvur Evleri’nde gördüğümüz gibi, ikincil kaynakların bulunması da söz konusudur. Gelecekte yapılacak araştırmaların, bölgedeki çakmaktaşı kaynakları ve bunların tarihöncesi toplumlar tarafından kullanımlarını daha fazla aydınlatmasını umuyoruz.
*Resim: Gavurevleri Mevkii'nden farklı çakmaktaşı örnekleri ©Berkay Dinçer.Bu makalenin bütün bölümleri
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder