Şahinkaya Mağarası, Orhaneli ilçesinin kuzeyinde yer alan Eren köyü yakınlarındadır. Kapıkaya olarak adlandırılan ve güneyinde mermer ocakları bulunan yaklaşık 1.5 km çapındaki bir kayalığın içerisinde bulunmaktadır. Arkeolojik önemi 2007 yılında rastlantı sonucu keşfedilen mağaraya, günümüzde dik bir kayalığa tırmanarak ulaşıldığı için erişmek zordur. Mağara, ilk keşfedildiğinde (Şahin et al. 2009) burada, Pleistosen dönemine ait olduğu anlaşılan hayvan kemikleriyle birlikte Orta Paleolitik dönemin geç evrelerini yansıtan üç adet taş alet ele geçirilmiştir. Bu aletlerden bir tanesi iki yüzeyden işlenmiş bir kenar kazıyıcı, diğeri basit bir kenar kazıyıcı, en sonuncusu ise yaprak biçimli bir uçtur (Dinçer 2008). Tüm bu buluntular, mağaranın arka tarafında yer alan bir çukurun içerisinde bulunan dolguların, yasadışı yollarla define arayan kişiler tarafından kazılarak mağaranın içerisine dağıtılması sonucu mağaranın yüzeyinde bulunmuşlardı.
2009 yılındaki araştırmamız sırasında Şahinkaya Mağarası'nı tekrar ziyaret ettiğimizde, ne yazık ki, mağarada gerçekleştirilen kaçak kazıların artarak devam etmekte olduğunu fark ettik. Defineciler, arka tarafta korunmuş olan dolgulardaki kazılarını iyice derinleştirmişler ve kazdıkları toprağı mağara içerisine gelişigüzel bir şekilde atmayı da sürdürmüşlerdir. Son atılan toprağın üzerinde gerçekleştirilen toplamada, taş alet bulunmamıştır. Ancak, Pleistosen döneminin çevresel koşullarıyla ilgili önemli bilgiler verecek hayvan kemikleri toplanmıştır.
Dr. Canan Çakırlar, Şahinkaya Mağarası fauna buluntuları ile ilgili olarak bir ön analiz gerçekleştirmiştir. Buna göre, hayvan kemiklerinin çoğunluğu tüm ya da tüme yakındır. Fauna buluntularının büyük çoğunluğunu keçiler (Capra) oluşturmaktadır. Aynı zamanda sığır (Bos), geyik (Dama?), tavşan (Lepus) ve türü tam olarak belirlenemeyen bir kuş cinsine ait kemikler de mağarada bulunmaktadır. Özellikle keçi ve sığır örneklerinin günümüzden bilinen örneklere göre oldukça iri boyutlu olmaları söz konusudur. Havyan kemikleri üzerinde çiğnenme ya da kesmeye ait izler ilk analizlerin sonucuna göre mevcut değildir.
2007 yılında ilk kez keşfedildiğinde Paleolitik taş aletlerin mağarada bulunmasına rağmen, daha sonradan defineciler tarafından kazılan toprakta bu tür örneklerin bulunmaması mağaranın alt katmanlarında daha çok kurt gibi yırtıcı hayvanların oluşturduğu dolguların olduğunu akla getirmektedir. Fauna buluntularının ilk analiz sonuçları da mağarada bu tür bir faunal birikimin olduğunu akla getirmektedir (M. Stiner ile özel görüşme). Taş aletlerin azlığından ve buna rağmen hepsinin düzeltili aletler olmasından yola çıkarak, mağaradaki arkeolojik dolguların çok fazla yapım artığı gibi ürünler içermemekte olduğunu; buluntuların çoğunluğunun bitmiş aletler olabileceğini bir ön görüş olarak belirtmemiz gerekir.
Şahinkaya Mağarası, Bursa'da insanlara ait Paleolitik taş aletlerle birlikte fauna buluntularının bilindiği şimdilik tek arkeolojik alandır. Keşfedilen diğer Paleolitik Çağ buluntu yerlerinin hiçbirinde taş aletler, Pleistosen arkeolojisi açısından çok önemli olan hayvan kemikleri ile birlikte bulunmamaktadır. Dolayısıyla, hızla tahrip edilmekte olan Şahinkaya Mağarası, kuzeybatı Anadolu'daki en önemli arkeolojik buluntu yerlerinden bir tanesi olma potansiyeline sahiptir. Tamamıyla tahrip edilmeden önce, mağaradaki yasadışı kazıların bir an önce durdurulması gerekmektedir.
*Resim: Şahinkaya Mağarası'nda bulunmuş Paleolitik taş aletler ©Berkay Dinçer.Bu makalenin bütün bölümleri
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder