Görükle Paleolitik Çağ Buluntuları

Berkay Dinçer

Görükle Paleolitik Çağ Buluntuları

Uludağ Üniversitesi Görükle Kampusu'nda 2008 yılının Mart ayında yine rastlantı sonucu tarafımızdan keşfedilen ve Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi'nin deneme amaçlı tarım yaptığı tarlalarda bulunan Görükle Paleolitik Çağ buluntuları da, genel olarak Orta Paleolitik Çağ'a ve biraz daha öncesine tarihlenirler. Buluntu yeri, 40º 13’ K 28º 51’ D koordinatlarında, deniz seviyesinden yaklaşık 120 m yüksekliktedir. Bir açık hava buluntu yeri olan Görükle'de, Paleolitik Çağ buluntularının hammaddesi olan türde taşlar da bol miktarda bulunur. Bu alandan kemik buluntular ele geçmemiştir.
Resim: Görükle Paleolitik Çağ buluntu yeri, arkada Uludağ.

Görükle Paleolitik Çağ buluntuları, Şahinkaya Mağarası'ndakiler kadar az olmamakla birlikte, yine de şu ana kadar tespit edilen taş ürünler sayıca çok fazla değildir (67 adet). Buluntuların büyük çoğunluğunu yongalar oluşturur (57 adet). Yongaların yaklaşık yarısı kortekslidir (29 adet). Kalan yongaların büyük kısmı, üretim aşamalarında artık olarak ortaya çıkan küçük parçalardır. Yongalar içinde bir tane déjèté yan kazıyıcı, şimdilik buradan bulunan tek alettir.


Buradaki üretime genel olarak baktığımızda, yongaların genellikle hazırlanmamış vurma platformlu çekirdeklerden çıkarıldığını söyleyebiliriz. Ele geçen 10 adet çekirdek de bu durumu kanıtlamaktadır. Çekirdeklerin içinde standart bir çekirdek türü öne çıkmamaktadır.  Varolan çekirdeklerin içinde, bir adet tercih edilen bir yonganın çıkartılmış olduğu ve olasılıkla üzerinden yeni bir yonga çıkarılamayacak kadar tüketildiği için bırakılmış  olan bir Levallois çekirdek önemli buluntulardandır. Çekirdekler içinde, bir tane de çekirdek/kıyıcı satır bulunmaktadır. Geriye kalan çekirdekler içinde, çeşitli yön ve yüzeylerden düzensiz çıkarımların yapılmış olduğu çekirdekler, bir kenarından küçük dilgisel çıkarımların yapılmış olduğu ve olasılıkla Paleolitik Çağ'ın daha geç dönemlerine ait olabilecek bir çekirdek ve üzerinde gelişmiş bir yonga yumrusu negatifi bulunan, sadece bir çıkarımla denenmiş bir çekirdek, sayabileceğimiz örneklerdendir.
Resim: Görükle'den Levallois çekirdek.

Tarlada bulunan çekirdeklerin ve diğer hammaddelerin durumu, buradaki üretimin genel olarak, küçük boyutlu çakmaktaşı yumrularından yapıldığını ortaya koymaktadır. Yongaların büyük çoğunluğu beş santimetreden daha kısadır. Olasılıkla bu yüzden, çekirdeklerden birkaç yonga çıkarıldıktan sonra bunların bir daha kullanılamayacak hale gelmesinden dolayı atılmış oldukları görülmektedir. Hammadde olarak genellikle içinde siyah ya da daha açık renkli damarlar olan veya damarsız kahverenkli çakmaktaşı kullanılmıştır. Hammadde olarak kuvarsit bir örnekte, kumtaşı iki örnekte görülmektedir.

Görükle Paleolitik buluntuları genel olarak, bir işlik yerini andırmaktadır. Yonga ve çekirdeklerde bulunan değişik patinalar buradaki insan etkinliğinin uzunca bir süreye yayılmış olduğunu göstermekle birlikte, genel olarak değişik patinalara sahip buluntular birbirlerinden farklı teknolojik özelliklere sahip değildir. Sadece Levallois çekirdek, diğerlerinden farklı bir teknolojik durum göstermektedir.

Bu makalenin bütün bölümleri