İnsan ve diğer primatların ilişkisi

Modern biyolojik sınıflandırmaya göre, insan Primatlar takımının bir üyesidir. Primatlar takımı, Yarımaymunlar ve İnsansılar olarak ikiye ayrlmıştır. Bunlardan, Yarımaymunlar'ın insanın evrimiyle yakın bir ilişkisi olmadığı düşünülmektedir. İnsansılar alt takımı ise, Uzun kuyruklu maymunlar, Kuyruklu maymunlar ve İnsanımsılar olarak üçe ayrılmıştır. İnsanımsılar (Hominoid'ler) üst ailesinde, artık yaşamayan fosil insan türleri ve günümüzde yaşayan insan türüyle birlikte, orangutan, şempanze, goril ve hilobatları içerir. Bunların içinden, genetik araştırmaların da kanıtladığı gibi, insana en yakın olan, şempanzedir.

İnsanın evrimiyle ilgili sıklıkla çarpıtılan bir olgu da, insanın diğer hayvanlarla akrabalığının, bir ata-torun ilişkisi olarak algılanmasıdır. İnsanın evriminden söz ettiğinizde, bu konuyla ilgili yeterince bilgisi olmayan pek çok kişinin sorduğu ilk soru, "nasıl olur da maymunlardan gelebiliriz?"dir. Oysa ki, evrim teorisinin insanla ilgili olarak ortaya koyduğu şeylerden birisi, insanın atasının maymun olduğu değildir. İnsanla günümüz maymunları arasında bir atalık, torunluk ilişkisi mevcut değildir. Evrim teorisinin insanla ilgili olarak öncelikle ortaya koyduğu şey, insanın da diğer tüm canlılar gibi, zaman içinde değiştiğidir. Ancak bu değişim, asla günümüzdeki maymunların insana dönüşmesi şeklinde olmamıştır. Günümüz maymunlarıyla insanın ilişkisini bir akrabalık ilişkisi olarak algılamak zorunludur. Ancak, bu akrabalık, ata-torun ilişkisinden çok "kuzenlik" ilişkisidir. Yani, maymunların atasıyla insanın atası ortaktır; sıklıkla çarpıtılmasına rağmen biri, yani maymun, zamanla değişerek bir diğeri, yani insan, olmamıştır.


Son yıllarda gerçekleştirilen araştırmalar, günümüz insanına gelen evrimsel yolla, diğer insansı maymunların yolunun bundan yaklaşık 5-8 milyon yıl önce ayrıldığını düşündürmektedir. Bu ayrımdan sonra, insan, deyim yerindeyse daha fazla "insan" olmuş, diğer türler de kendi yollarında ilerlemeye devam etmişlerdir. Yani aramızdaki farklar giderek artmıştır. Bu ayrımı, açılan bir makas gibi düşünebiliriz; zaman geçtikçe aradaki mesafe de artacaktır.

2000'li yıllarda bulunan iki fosil türü, insanla insansı maymungillerin ortak atasının ayrılmaya başladığı dönemle ilgili olarak düşünülmektedir. Bunlardan biri 6-7 milyon yıl öncesine tarihlenen ve Çad'da bulunmuş olan Sahelanthropus tchadensis, 300-400 santimetre küp bayin hacmine sahiptir. Günümüz insanının ortalama 1400 santimetre küp olan beyin hacmi yanında bunun, günümüz şempanzesine daha yakın bir hacim olduğunu belirtmemiz gerekir. Tchadensis'in, yüz yapısının göreli olarak yassı oluşu, köpek dişlerinin küçük ve kısa oluşu, insanlara daha yakın özellikler olarak tanımlanır. Diğer fosil ise, Orrorin tugenensis'tir. Kenya'da bulunan bu fosil, yaklaşık 6 milyon yıl öncesine aittir. Bu fosillerin evrimsel soyağacımızdaki yerleri, şu an için onların bilinen en eski atalarımız olduklarını düşündürmektedir. Ancak ileride yapılacak yeni araştırmalar ve olacağı şüphesiz yeni keşifler, onların modern insana gelen süreçteki yerlerinin daha iyi anlaşılmasını sağlayabilir.

*Kullanılan resim Wikipedia'dan alınmıştır: Sahelanthropus tchadensis (Toumai)

Bu makalenin bütün bölümleri